قطره قطره زندگی
قال الله تعالی : « و انزلنا من السماءِ ماءً طهوراً »
« و ما از آسمان آبی پاک و پاک کننده فرو فرستادیم . »
آب قطره قطره زندگی
خداوند در سوره فرقان این پیام را می فرستد تا آب امانتی باشد از سوی پروردگار، برای امتش .... و ما اشرف مخلوقات امروز رسالتی را که بر عهده ی ما گذاشته شده و همان صرفه جویی در مصرف آب است را باید با نگاهی دیگر دنبال کنیم. همانطور که می دانید جنوب دیاری از جنس آفتاب تابناک و عطش تشنگی، با اندک درختانی که زمزمه گنجشکانش به قطره ای افتاده بر پای درختی بند است و هوایی که عظمت روح درخت را به کام رهگذران نفس میکشد و اگر آب نباشد گرمای بی دریغ آفتابیش امانی به جان نمی دهد ... آب یعنی لبخند , حیات و زیستن..
گذری به تاریخ شهری نشان می دهد که در گذشته ای دور و نه چندان دور و شاید اکنون مردمان این خطه با قطره قطره حیات زندگی ساختند و با احداث آب انبارها عطش رهگذران و ساکنان را به گوارای آبی ذخیره کرده سپردند تا از آسمان خدا در بطن زمین زندگی بکارند. فلسفه آب، فلسفه تمدنی است که ازآغاز آبادی ها را به روستاها و شهرها شکل داده است و تاریخ را به امروز سپرده است، مردمانی که کوچ می کردند تا آبی برای حیات مهیا شود و سرنوشتی شکل گیرد. مردمانی که نفس کشیدنشان، زیستن و زیستگاهشان به حیات آب وصل می شد. پرداختن به آب انبارها که یکی از شاخص ترین و قدیمی ترین جایگاه حیات و آب بوده و مهمترین نقش را در زندگی روزمره اقوامی ایفا کرده است یکی از ضروریات است.
از همه این صحبت ها که بگذریم قدمت آب انبارها را به یونانی ها و رومی ها نسبت می دهند. اقوامی که ابتدا اقدام به ساخت مکانی کردند تا ذخیره ی روزهای کم آبی باشد. اما برسیم به وجود آب انبارها و بنا شدن آنها. در اوز آب انبارهایی وجود دارد که شاید بتوان آنها را اینگونه دسته بندی کرد:
- آب‌انبارهای خصوصی: که درکنار منازل شخصی و یا در داخل خانه احداث می شدند.
- آب‌انبارهای شهری: که معمولا در مراکز محله‌ها و در کنار اماکن مذهبی مثل مساجد و یا آموزشی (شامل مکتبخانه ها و مدارس) و تجاری ( مغازه ها یا میادین پر رفت وآمد) ساخته می شدند.
- آب‌انبارهای میان‌راهی: این آب‌انبارها معمولا در مسیر جاده‌های کاروان‌رو و در کنار مسیر رفت و آمد عابران و مسافران ساخته میشد.
- آب‌انبارهای بیابانی: معمولا در بیابان‌های خشک و جایی که شاید گذر رهگذری تشنه به آنجا بیفتد ساخته می شد و آب انبارهایی که در مکان هایی دیگر با زحمت و مشقت فراوان ساخته می شد, و در همه این ساخت و سازها تنها نیت سازنده در راه رضای خدا و رفع تشنگی مردمان دیار و غیر آن دیار بوده است.
البته مردمان اوز این ساختن ها را محدود به داخل و اطراف اوز نمی کردند و این سخاوت دستانشان بود که آب و آیینه را به مهربانی رویش و جوشش طبیعت پیوند زده بود و هنوز هم میزند. آنها نه تنها در خود اوز و بیابان ها و جاده ها و مسیرهای اطراف بلکه در روستاهای دور افتاده نیز اقدام به ساخت آب انبار می کردند (و با معماری زیبا که معمولا به شکل گنبدی شکل ساخته میشد) تا از تبخیر آب درونی جلوگیری کنند و منبعی باشد برای فصلی بی بارش تا زمزمه تولد دوباره برگ و درخت و عشق سر دهند.
از قدمت آب انبارهای اوز که به دوره صفوی و افشاریه و بعضی ساسانیان برمی گردد تا به امروز که هنوز هستند کسانی که مناجات آب سر می دهند و در دوره خشکسالی و کم آبی گنبدی از مهر می سازند تا زندگی از نگاهی دیگر به احساس در رگهای جاری ما گره بخورد, و تلاش قومی را به تصویر تقویم ها بکشد که چقدر آب نقشی مهم در حیات ملتی ایفا می کند و چقدر حفظ این قطره های گرانبها باید از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد.
کلمات ردیف قشنگی می سازد اما نوبت ها را هم فراموش نمی کند آنها ساختند و حالا نوبت ماست که پس از سالها دغدغه آب آوردن با زحمت از آب انبارها را به آبهای لوله کشی شده بسپاریم، ولی یادمان بماند که هر قطره یک زندگی است و قطره قطره زندگی به ما تلاش آنهایی را یادآوری می کند که حیات امروز ما را شکل می دهد. پس درست مصرف کنیم، تا از زلالی آب، دیگران نیز بهره مند شوند.
(نوشته فروغ هاشمی)
